Detaylı Örnekköy dönüşüm raporunda dikkat çeken ifadeler
Büyükşehir'in Karşıyaka-Örnekköy'de çalışmalarını organize ettiği kooperatif inşaatında 'hatalı beton ve demir imalatı' tespit edilmesi ve mühürlenen bina için yıkım kararı alınmasının yankıları sürüyor. Çalışma sonunda hazırlanan raporun detayları ortaya çıktı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından bildirilen önraporda demir ve beton oranlarının yönetmeliklere uygun olduğu açıklandıktan sonra açıklanan detaylı raporun 2 bölümden oluşması dikkat çekti.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Karşıyaka-Örnekköy’de çalışmalarını organize ettiği ve inşaatı devam eden kooperatif inşaatında “hatalı beton ve demir imalatı” tespit edilmesi ve mühürlenen bina için yıkım kararı alınmasının yankıları sürüyor.
Siyaset gündemine oturan, Büyükşehir Belediyesi ve CHP cephesi ile AK Parti arasında tartışma konusu olan süreçte önemli bir gelişme yaşanmış ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün, "imalat hatası" nedeniyle 300 metrekarelik bölümü için yıkım kararı alınan İzmir Büyükşehir Belediyesinin konut projesindeki tüm bloklarla ilgili çalışma başlatmıştı.
Süre gelen çalışma sonunda hazırlanan raporun detayları ortaya çıktı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından önraporda binalarda demir ve beton oranlarının yönetmeliklere uygun olduğu açıklandıktan sonra açıklanan detaylı raporun iki bölümden oluşması dikkat çekti.
YENİDEN İNCELEME
Teknik bölümde, "IV. Etap 27022 ada, 1 parselde ve III. Etap A2 blokta en düşük deney sonucunun standartları karşılamaması gerekçeleriyle ve tüm bloklarda tarafımızca örnekleme usulüyle denetim yapıldığından, idarenizce tüm blokların gerekli yönetmelikler kapsamında yeniden incelenmesi gerekmektedir" ifadesi dikkat çekti.
PROTOKOLE CEZA ÇAĞRISI!
'Kooperatif ve İZBETON hakkında değerlendirme' bölümünde ise İZBETON'un aldığı yetkinin ardından kooperatiflerle kat karşılığı yaptığı protokolün kamu zararına yol açması sebebiyle başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerektiği kanaatine varıldığı vurgulandı.
TEKNİK BÖLÜM
İlgi Valilik Makam Oluruna istinaden; İlimiz Karşıyaka İlçesi, Örnekköy Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanında inşaatı devam eden 27029 ada 1 parselde yer alan II. Etap, 26996 ada 1 parselde yer alan III. Etap, 27003 ada 3 parsel, 27021 ada 1 parsel, 27022 ada 1 parsellerde yer alan IV. Etap yapılarla ilgili olarak 13-16.06.2023 tarihleri arasında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın bila tarih ve 1407205 sayılı yazısı ve ekinde yer alan belgeler kapsamında yapılan incelemelerde:
II. Etap 27029 ada 1 parsel ile ilgili olarak; parselde A, B (otopark) ve C Bloklarından oluşmak üzere 3 adet yapının yer aldığı, yapıların ince imalat seviyesinde olduğu, mahallinde örnekleme usulü yapılan incelemelerde yapıların incelenen bölümlerinde cephelerinin, kat planlarının ruhsat eki onaylı mimari projeleri ile uyumlu olduğu,
İzmir Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde ve fenni mesullüğü kapsamında yürütülen kentsel dönüşüm alanındaki inşaat ile ilgili fenni mesullerce yapılan tespitlerin İlgili İdaresi olan Karşıyaka Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’ne 100418 sayılı ve 26.05.2023 tarihli dilekçe ile bildirilen ruhsat eki projesine aykırı olarak eksik imalatı yapılan tabliye ve kiriş donatılarının, tahribatlı veya tahribatsız yöntemlerle giderilip giderilmediğinin tespit edilemeyecek olması sebebiyle 31.05.2023 tarih ve 100418 sayılı Karşıyaka Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’nün 3194 Sayılı Kanunun 28 ve 32 maddelerine göre tanzim edilen zabıt ve raporuna istinaden mühürlenen ve mühürlemeye sebep olan aykırı imalatların yıkılarak yeniden ruhsat eki projesine uygun olarak imal edilmesi,
IV. Etap 27022 ada, 1 parselde ve III. Etap A2 blokta en düşük deney sonucunun standartları karşılamaması gerekçeleriyle ve tüm bloklarda tarafımızca örnekleme usulüyle denetim yapıldığından, idarenizce tüm blokların gerekli yönetmelikler kapsamında yeniden incelenmesi gerekmektedir.
KOOPERATİF VE İZBETON HAKKINDA DEĞERLENDİRME
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi hakkında;
Ancak İZBETON A.Ş. ile İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi arasında protokol yapıldığı tarihte yönetim kurulunun genel kuruldan yetki almadığı ve İZBETON A.Ş. ‘nin de bahse konu kooperatifin yönetim kurulunun yetki alıp almadığına ilişkin olarak inceleme yapmadığı anlaşılmıştır.
Öte yandan söz konusu protokol ilişkin S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin 18.01.2022 tarihinde yapılan 2021 yılı olağan genel kurul toplantısının gündeminin 7. Maddesinde yönetim kuruluna yetki verse de anlaşmanın yapıldığı tarihte tüzel kişilik olan İZBETON A.Ş. tarafından yönetim kurulunun sözleşmeyi imzaladığı tarihte 1163 sayılı Kanunu kapsamında söz konusu kooperatifin genel kurulundan protokol imzalama ile ilgili yetki alıp almadığını kontrol etmemesi hususunda kusur olduğu kanaatine varılmıştır.
İZBETON A.Ş.'nin 05.07.2023 tarih ve 1414 sayılı yazısında; İZBETON A.Ş. ile İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ arasında imzalanan KAT KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİ uyarınca, İZBETON A.Ş. üstlendiği işi yerine getirmek için, kendi payına düşen bağımsız bölümler karşılığı başka firmalarla anlaşma yapılabileceği, bu kapsamda İZBETON A.Ş. ile İŞ DÜNYASI YAPI KOOPERATİFİ arasında protokol yapıldığı belirtilmiştir.
Protokolün geçerli olabilmesi için İZBETON ile İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında düzenlenmiş bulunan sözleşmeye aykırı olarak idareden izin almadan bir alt yüklenici sözleşmeye yapılamayacağı, taşeron sözleşmesini imzalayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi yönetim kurulu tarafından araştırılması, idareden alınan izin işleminden sonra kooperatif tarafından yüklenici olarak imalata başlanılması gerekmektedir.
Yukarıdaki bilgilerden anlaşılacağı üzere İZBETON ile İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında düzenlenmiş bulunan sözleşmenin 21. maddesinde belirtildiği üzere taşeron firma çalıştırmak için idare izin alınması gerektiği, ancak böyle bir izin alınmadığının anlaşılmıştır.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesinde " Yönetim Kurulu, kooperatif işlerinin yönetim için gereken titizliği gösterir ve kooperatifin başarısı ve gelişmesi yolunda bütün gayretini sarf eder... Yönetim Kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunların suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır..." hükümleri bulunmaktadır.
Bu sözleşmenin 21. maddesine aykırı olarak İdare izin alınmadan taşeron olarak bahse konu kooperatife verildiği, söz konusu kooperatifin yönetim kurulunun böyle bir imalata geçmeden önce kendileriyle İZBETON A.Ş.'nin sözleşme yapabilmesi için gerekli İdare izninin İZBETON tarafından alınıp alınmadığının araştırılmadığı ve bu konuda ihmallerinin olduğu, İdare taşeron firma olarak bu kooperatife izin vermemesi durumunda, yaşanacak hukuki sorunlar nedeniyle S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin ekonomik olarak zarara uğrama ihtimali doğabilecektir.
Bu nedenlerle S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır.
Ayrıca Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş. özel hukuk tüzel kişisi olup söz konusu yapım işini İzmir Büyükşehir Belediyesinden ihale ile almadığı, protokolün 21. Maddesi gereği altyüklenici çalıştırmaya ihtiyaç duyması durumunda İdareden izni almak zorunda olduğu, ancak izin almadığı, İZBETON A.Ş.’nin 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olduğundan, 6306 sayılı Kanuna istinaden protokol ile aldığı kat karşılığı yapım işini 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine devir edemeyeceği tespit edilmiştir.
6306 sayılı Kanuna istinaden aldığı kat karşılığı yapım işini protokol ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine devir eden ve Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş.’nin kamu zararına neden olduğu tespit edilmiştir.
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler
Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerekmektedir.
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin İZBETON A.Ş. ile İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulunca 07.01.2022 tarihinde imza altına alınan protokolün imzalandığı tarihte bahse konu kooperatifin yönetim kurulunun genel kuruldan yetki almadan protokolü imzaladığı, protokolün yürürlük tarihinin imzalandığı tarih olduğunun hüküm altına alındığı beraber değerlendirildiğinde; dönemin yönetim kurulunun görevini kötüye kullandığı, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında cezai işlemde bulunulması gerekmektedir.
Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş. özel hukuk tüzel kişisi olup 4734 sayılı Kanun 2/d maddesinegöre İZBETON A.Ş.’nin 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olduğu, söz konusu kat karşılığı yapım işini İzmir Büyükşehir Belediyesinden ihale ile almadığı, söz konusu işin ortak hizmet kapsamında protokol ile Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş.’ye devredildiği, karşılıklı imzalanan protokolün 21. Maddesi gereği alt yüklenici çalıştırmaya ihtiyaç duyulması durumunda İdareden izin almak zorunda olduğu, ancak izin alınmadığı, 6306 sayılı Kanuna istinaden protokol ile aldığı kat karşılığı yapım işini ortak hizmet kapsamında gerçekleştirebileceği tespit edilmiştir.
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 6306 sayılı Kanuna istinaden ortak hizmet kapsamında İZBETON A.Ş.’ye devredilen kat karşılığı yapım işi, protokol ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine İZBETON A.Ş. tarafından devir edildiğinden, Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş.’nin kamu zararına neden olduğu tespit edilmiştir.
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin 18.01.2022 tarihinde yapılan 2021 yılı olağan genel kurul toplantısının gündeminin 7. Maddesinde yönetim kuruluna yetki verse de anlaşmanın yapıldığı tarihte tüzel kişilik olan İZBETON A.Ş. tarafından yönetim kurulunun sözleşmeyi imzaladığı tarihte, 1163 sayılı Kanunu kapsamında söz konusu kooperatifin genel kurulundan yetki almadığı tespit edilmiş olup protokol imzalama ile ilgili yetki alıp almadığını kontrol etmemesi hususunda İZBETON A.Ş. kusurlu olduğu kararına varılmıştır.
Yukarıda bahsedilen hususların Müfettiş marifetiyle ayrıntılı incelenmesi gerektiği kararına varılmıştır.
İŞ DÜNYASI KONUT YAPI KOOPERATİFİ İLE İLGİLİ İNCELEME
Büyükşehir ile İZBETON arasındaki protokolün 21. maddesinde; "Yüklenicinin Protokol Konusu İş ile İlgili Çalıştıracağı Taşerona İlişki Sorumlulukları: Yüklenici protokol konusu işte taşeron çalıştırabilir.Yüklenici taşeron çalıştırmak için İdareden izin almak zorundadır." hususları hüküm altına alınmıştır.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanlığının (Kentsel Dönüşüm Dairesi Başkanlığı)1419154 sayılı yazısında; 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun"un 8. Maddesi gereğince İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 18.11.2020 tarih ve 05.1040 sayılı kararı doğrultusunda Belediyelerinin ile İzmir Büyükşehir Belediyesi Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi arasında 29.12.2020 tarihinde imzalanan "İzmir İli, Karşıyaka İlçesi. Örnekköy Kentsel Dönüşüm Ve Gelişim Alanında III. Etap Olarak Belirlenen 26996 Ada 1 Parsel Ve IV. Etap Olarak Belirlenen 27003 Ada 3 Parsel, 27021 Ada 1 Parsel, 27022 Ada 1 Parsel Üzerinde Kat Karşılığı Anahtar Teslimi İnşaat Yapım İşi" protokol konusu iş kapsamında İZBETON A.Ş.'ye 18.01.2021 tarihinde yer teslimi yapılarak işe başlatıldığı, mülkiyeti Belediyelerine ait olan söz konusu imar adalarında devam eden yapım etapları kapsamında herhangi bir alt taşeron onayı ve devir işlemi tesis edilmediği belirtilmiştir.
İZBETON ile İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI arasında düzenlenmiş bulunan sözleşmenin 21. maddesinde belirtildiği üzere taşeron firma çalıştırmak için İdare izin alınması gerektiği, ancak böyle bir izin alınmadığı tespit edilmiştir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesinde "Yönetim Kurulu, kooperatif işlerinin yönetim için gereken titizliği gösterir ve kooperatifin başarısı ve gelişmesi yolunda bütün gayretini sarf eder... Yönetim Kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunların suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır..." hükümleri bulunmaktadır.
Bu nedenlerle S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerekmektedir.
S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerekmektedir.