Çin'de başlayan ve ülkemizde de görülen Koronavirüs salgını sonrası özellikle tek kullanımlık ürünlere olan talepte büyük bir artış yaşandı. Birçok vatandaşın kullanımından sonra yere attığı gözlenen eldiven ve maskeler hakkında TMMOB İzmir Çevre Mühendisleri Odası'ndan önemli bir uyarı geldi. Gazetemize konuşan İzmir Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Helil İnay Kınay, tek kullanımlık ürünler ve bireysel araç kullanımının ileriki süreçlerde çevresel anlamda sorunlar yaratacağını söyledi.
Oktay Güçtekin / İzmir Gündemi - Koronavirüs pandemisi sonrası Bilim Kurulu’nun önerisi ile maske ve eldiven kullanımında büyük bir artış yaşandı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın her fırsatta söyledi maske kuralına vatandaşların birçoğu uyarken, tek kullanımlık olan maskelerin nasıl toplanacağı ise merak konusu oldu. Konuyla ilgili gazetemizin sorularını yanıtlayan TMMOB İzmir Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Helil İnay Kınay’da COVİD-19 pandemisi nedeniyle ülkemizde kullanımı oldukça artan plastik ürünlere dikkat çekti. Türkiye’de bulunan atık toplama yöntemlerinin yetersiz olduğun altını çizen Başkan Kınay, özellikle maske ve eldiven atıklarının enfeksiyon riski nedeniyle doğa ve insan sağlığı için büyük bir risk taşıdığını söyledi. Başkan Kınay ayrıca özellikle “Yeni normalleşme” süreci ile birlikte bireysel araç kullanımına vurgu yaparken, bisiklet kullanımının özendirilmesi gerektiğini söyledi.
“Büyük bir risk taşıyor”
Pandemi sürecinde tek kullanımlık maske ve eldiven kullanımının oldukça arttığını söyleyen TMMOB İzmir Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Helil İnay Kınay, bu atıkların doğru yönetilemediğini ifade etti. Kınay “Kullandığımız her malzeme atık olarak ortaya çıktığı için zaten bir sorundu. Mevcut koşulda da evlerimizden çıkan atıkları toplayamadığımız için öncesinde de olan atık toplama sıkıntılarımız ile birlikte ciddi boyutlara ulaştı. Şimdiki dönemin değerlendirmesine baktığımızda ise içinde yaşadığımız hijyen koşulları maskeler eldivenler ve hepimizin 1 Haziran itibari ile içinde bulunduğu hijyen tedbirleri nedeniyle tek kullanımlık ürünlerin tüketimi çok ciddi boyutlarda artış yaşandı. Pandemi döneminde bakanlıklar tarafından yapılan uygulamalara baktığımızda da zaten poşetli ürünlere geçilmesi plastik tüketimi arttıran faktörler arasında yer aldı. Buradaki temel problem ise, bir taraftan sağlığı korumak için çeşitli uygulamalar getiriliyor ama bu ürünler ömrü bittikten sonra atık olarak karşımıza çıkıyor. Bu atıklar doğru yönetilmelidir. Aynı zamanda bu tür atıklar enfeksiyon riski taşıdığı, tıbbi atık olduğu için çok daha büyük bir risk taşıyor. Ancak ülkemizde bu atıkların tıbbi atık olarak toplanabilmesi açısından gerekli altyapı maalesef bulunmuyor. Biz zaten özellikle plastik atık konusunda oldukça yetersiz kalmaktayız. Ülkemizde çıkan plastik atıklarının yüzde 30’unu sadece geri dönüştürebiliyoruz. Geri kalanlık kısmın kaderi ise doğaya bırakılıyor. Tabii ki atıkları doğru kullanamamamızdan kaynaklı olarak bunlardan yeteri kadar ekonomik kar elde edemiyoruz ve yurt dışından atık ithal etmek zorunda kalıyoruz. Ancak bu atık ithaline biz çevre mühendisleri olarak kesinlikle karşıyız. Yurtdışından getirilen atıkların içerisinde ne gibi maddelerin olduğunu sonuç olarak bilemiyoruz. Her ne kadar mevzuatlar çerçevesinden ne gibi koşullarda alınacağı belli olsa da geçmişte yaşadığımız ve şuan Gaziemir’de hala gördüğümüz nükleer atık gibi olaylar nedeniyle dikkatli olunması gerekiyor” diye konuştu.
“Toplu taşımalara yönlendirilmek daha doğru”
Salgın sonrası Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın duyurduğu “Yeni normalleşme” ile birlikte birçok vatandaşın bireysel araçlara yöneltiğini ifade eden ÇMO Başkanı Kınay, toplu taşımanın önemine dikkat çekti. Kınay “Pandemi sürecinde evde kalmaya çalıştığımız süre içerisinde bazı çevresel kalitelere karşı iyileşmeler görüldüğüne dair veri paylaşımları yaşandı. Ancak biz bunu değerlendirdiğimizde bunun yalancı bir güven duygusu olduğundan bahsettik. Geçmiş dönemlerde de yaşanan süreçler sonrası, geçmişteki açığı kapatmak adına üretim sürecinin çok daha yoğun şekilde ilerlediği görülmüştü. Şuanda aktif hayata geçme ile birlikte bu üretim sürecinin çok daha acı sonuçlarını göreceğimizi düşünüyoruz. Yeni normalleşme kapsamında ise vatandaşlar özellikle tek kullanımlık ürünler ve toplu taşımanın risk taşıdığı gerekçesi ile bireysel araç kullanımına yönlendirildi. Biz geçmişte bireysel araç kullanımı yerine toplu taşımalara yönlendirilmenin daha doğru olduğunu ısrarla söylemiştik. Biz yaya ait şehirler sağlıklı şehir derken, toplu taşımaya yönlendirmede tam başarılı olurken, şuan maalesef ki özel araçlara yoğunlaşma ve özendirme mevcut. Bu anlamda da yerel yönetimler özendirme yaparken toplu taşımada hızlı ve sağlıklı ulaşım politikalarını getirmeleri gerekiyor. Çünkü bireysel araç kullanımında atıklarda olduğu gibi farklı bir çevre sorununu gündeme getiriyor. Geçtiğimiz 3 Haziran tarihide Dünya Bisiklet Günü olarak kutlandı. Aslında bizim anlatmak istediğimiz insanlarımızın çocukların kullandığı, hobi için kullanılan olarak nitelendirdiği bisikletin bir ulaşım biçimi olduğunun anlatılması gerektiğidir. İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Sayın Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’de bu anlamda farkındalık yaratmak amacıyla önemli çalışmalar yürütüyor ancak tabii ki yinede yetersiz kalıyor” dedi.
“Susturulmaya çalışıyoruz”
TMMOB yasası olarak bilinen ve odaların işleyişini değiştirecek yasa tasarısına da değinen Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Helil İnay Kınay, bağımsız olan odaların susturulmaya çalışıldığını söyledi. Başkan Kınay “Bizim temel amacımız mesleki birikimimiz ve uzmanlığımızı aktarmaktır. Biz bu aktarım ile kentlerimizde nasıl daha iyi yaşarız diye uğraşıyoruz. Bizler odalar olarak hiçbir yere bağlı olmadan, hiçbir görüşün etkisi olmadan sadece nasıl daha iyi katkı verebiliriz düşüncesi ile fikirlerimizi ortaya koyuyoruz. Bu nedenledir ki her zaman dediğimiz gibi yönetenler söylenenleri dikkate almalıdırlar. Ancak maalesef ufak tefek çalışmalar olsa da bizler yeteri kadar dikkate alınmıyoruz. Merkezi iktidarın şuan ortaya çıkarttığı TMMOB yasası tam olarak bu konuda bizlerin susturulmaya ve işlevsizleştirmeye çalışıldığı bir süreç” diye konuştu.
“Denetimlerin yetersizliği cesaret kazandırıyor”
İşletmelere karşı yapılan denetlemelerin yetersiz olduğunu vurgulayan Helil İnay Kınay, bu yetersizliklerin işletmelere cesaret kazandıklarını söyledi. ÇMO Başkanı Kınay “İşletmelerin belirli bir zorunluluğuna uyması gereken kuralları mevcuttur. Bunun içinde bu işletmelerin denetimlerinin çok sıkı bir şekilde yapılması gereklidir. Ancak bakıldığında denetimsizlikten aldıkları cesaretle, Bodrum’da plajlara mermer tozu dökülmesi gibi, Gaziemir’de de nükleer atıklarda yaşadığımız olayların artması anlamına gelecektir. Gaziemir’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış bir geri dönüşüm tesisinin bahçesinde yer alan nükleer atıklar, 13 yıl geçmesine rağmen hala bir işlem yapılmamış durumda. Hatta bu tesisi Gaziemir’den taşındıktan sonra da Torbalı’da çalışmaya devam eden bir tesis durumunda. Bu işletmeye Türkiye’nin en büyük çevre cezası kesildi. Ancak bu cezanın ödenip ödenmediği, ya da nasıl kullanıldığı ile ilgili kamuoyuna ve bize yapılan herhangi bir açıklama bulunmuyor. Bunların tamamına bakıldığında ise denetimlerin yapılmaması, cezasız bırakılması gibi etkenler bu tür işletmelere bunları yapabilme cesareti vermektedir. Unutulmamalıdır ki çevre sorunları oluştuktan sonra bu sorunlardan geri dönüş maalesef ki mümkün olmuyor. Çevre sorunu oluşan alanları eskiye döndürmek veya yüzde yüz onarımını yapmak mümkün değil. Bundan dolayı da çevre sorunlarını henüz başlamamışken denetimlerle durdurmak en önemli nokta konumundadır. Bizim çevre ile ilgili mevzuatlarımız eksik olsa da çok fazla yetersiz sayılmamaktadır. Ancak asıl sorun bu mevzuatların yeti kadar denetlenmemesi ve uygulanmamasıdır” diye konuştu.